جا نونی سنتی

آباده شمالی ترین شهر استان فارس است که هنر منبت آن در ظرافت و امتناع از تقلید و به کاربردن ابتکار و فکر در طرح نقش و فنون تولید، کاملا منحصر به آباده است. منبت کاری آباده و آثار شایسته اساتید بنام گذشته و امروز آن جایگاه ویژه ای در منبت سنتی ایران داشته و حتی زینت بخش بسیاری از موزه های دنیا است. طرح و نقش منبت آباده، اغلب شامل نقوش ریز گیاهی، گل و بوته ساده و بومی مثل گل نرگس، گل مینا، سه برگی، برگ بیدی و ... است. نقوش حیوانی، تصاویر انسانی (در قالب چهره شاعران و نقوش هخامنشی)، کتیبه و خط نوشته از دیگر نقوش مورد استفاده منبت کاران خوش ذوق آباده است. شیوه کنده کاری روی چوب در منبت آباده، به شیوه مقعر (با برجستگی ملایم و کم) در عناصر گل و برگهای پیچان بسیار روان و هماهنگ است.

ابزار اصلی مورد استفاده در منبت کاری سنتی آباده عبارت است از چاقو (مغار) های بسیار ساده که از فولاد آبدیده تهیه شده و نوک آنها اصالتا به صورت تخت بوده و همانند قلم خوشنویسی (گاهی  با زاویه های گوناگون) ساب خورده و فرم میگیرند. تولیدات نهایی شامل مصنوعات و محصولات چوبی منبت کاری شده شامل انواع ظروف (مانند قاشق شربت خوری، کاسه، بشقاب و ...)، انواع جعبه با مصارف مختلف (مانند جعبه زیور آلات، قلمدان و ...)، انواع قاب عکس و قاب آینه، تخته شطرنج و غیره است که با ابعاد گوناگون و عموما از چوب های گردو و گلابی و... ساخته می شوند.

جا نونی یکی از وسایل پر کاررد در آشپز خانه های سنتی شهر آباده که برای نگه داری نان ها  استفاده میشده و امروزه نیز همچنان کاربرد و جایگاه خود را در منازل این شهر حفظ کرده است .